Foireann Oifig na nDíospóireachtaí

Na chéad bhlianta

Ó 1922 i leith, ba thuairisceoirí parlaiminte, eagarthóirí, foireann riaracháin agus, níos túisce ná sin, clos-chlóscríobhaithe a ghlac deachtú ó na tuairisceoirí, a bhí i mbun na hoibre ar an Tuarascáil Oifigiúil a chuir Oifig na nDíospóireachtaí le chéile.

In 1922, d’iarr Cléireach na Dála, Colm Ó Murchadha, ar Michael Knightly, tuairisceoir nuachtáin, fear a throid in 1916 agus oifigeach de chuid Dháil Éireann a thug tuairisc ar dhíospóireachtaí maidir leis an gConradh, an fhoireann a bheadh ag obair ar Thuarascáil Oifigiúil na Dála a earcú. Ba rud neamhfhoirmiúil a bhí san earcaíocht agus cuireadh meitheal ochtar tuairisceoirí, fir ar fad, le chéile ar dtús báire. Ceapadh Knightly féin mar an chéad Eagarthóir ar Dhíospóireachtaí. B’iriseoirí nuachtáin a bhí sna tuairisceoirí go léir a earcaíodh, agus bhí taithí ag beirt acu, William J. Flynn agus Martin Cleere, ar bheith ag obair i dTeach na dTeachtaí. Thug Flynn cúnamh ag taifeadadh na ndíospóireachtaí faoin gConradh agus bhí sé ag obair leis an bhfoireann oifigiúil ó bunaíodh an oifig in 1922. Thiomsaíodh sé roinnt doiciméad parlaiminte freisin gach bliain a bhí ag gabháil leo ar ar tugadh Irish Parliamentary Handbook idir 1932 agus 1945.

Tar éis dheireadh an Chogaidh Chathartha, cuireadh an oifig ar bun go buan agus, in 1924, tugadh ar aird i dtuarascáil Bhuanchoiste na Dála maidir le Foireann an Oireachtais go raibh, anuas ar an Eagarthóir Díospóireachtaí agus eagarthóir cúnta, 12 thuairisceoir fostaithe chun díospóireachtaí na Dála, an tSeanaid agus coistí Oireachtais ó am go ham a chumhdach.

Athrú ar chleachtais earcaíochta agus na chéad earcaithe mná

“Is it not an extraordinary thing that 33 per cent, of the Oireachtas reporting staff, as I suggest, died as a result of overwork during the last 12 months?”

An Teachta Dála Richard Anthony, 9 Meitheamh 1932

Fuair ceathrar tuairisceoirí bás thar thréimhse 12 mhí in 1931 agus 1932 agus mar gheall air sin cuireadh feachtas nua earcaíochta ar bun, ar thug Coimisiún na Státseirbhíse faoi den chéad uair. Ar dtús báire, earcaíodh Robert Kelly, a ceapadh mar Eagarthóir níos deireanaí in 1963, i mí Aibreáin 1932 ach mar gheall go raibh ganntanas iarrthóirí oiriúnacha ann rinne an coimisiún fógra arís i gcomhair tuairisceoirí níos déanaí sa bhliain, tráth ar lorgaíodh iarrthóirí a raibh taithí acu ar ghearrscríobh agus ar thuairisciú. Cé gur chiallaigh sé sin nach mbeadh an tuairisciú mar chúram eisiach ag iriseoirí níos mó, bhí obair bhreise i gceist freisin leis na téarmaí fostaíochta. Ina theannta sin, gearradh an tuarastal ó ráta tosaigh £275 in 1924 go dtí tuarastal nua bliantúil de £250 d’fhir agus £190 do mhná. D’fhág an t-athrú sin na ceardchumainn a bhí ag déanamh ionadaíochta ar na tuairisceoirí ag gearán go láidir faoin iarracht a bhí ar bun d’aon turas diansaothar a thabhairt isteach dar leo. Tarraingíodh agóidí anuas sa Dáil freisin, áit ar tugadh faoi deara an saol anróiteach a bhain leis an bpost agus tugadh le fios nárbh fhéidir tuairisceoirí mná a fháil anois chun an post a dhéanamh a bhí á dhéanamh ag tuairisceoirí fir roimhe seo ach ar chlis ar a sláinte faoin mbrú.

Na 1940idí go dtí an lá atá inniu ann

Ó bunaíodh í, bhí príomhphearsanra Oifig na nDíospóireachtaí sách tréan agus amach go dtí lár na 1950idí, bhí cúigear den chéad ochtar tuairisceoirí a earcaíodh fós ag obair i dTeach Laighean, ba iad sin, Knightly é féin, Charlie Fallon, Paddy O’Donnell agus Tom agus Martin Cleere. Tháinig athrú ar an stiúir, áfach, sna 1950idí, de réir mar a chuaigh an chéad fhoireann ar scor, lena n-áirítear Knightly in 1955. Tháinig go leor den dream nua a earcaíodh, amhail Éamon Ó Faoláin, Ned Symes agus John Ward, ó chúlra nuachtáin ach thosaigh líon na dtuairisceoirí mná, ar nós Pat Tierney, ag dul i méid, ó cheathrar in 1955 go dtí leath na foirne tuairiscithe in 1965. Tharla forbairt eile a chuir athrú ar an gcothroime inscne in Oifig na nDíospóireachtaí go luath sna 1960idí, nuair a fostaíodh a clóscríobhaithe féin, agus ba mhná ar fad iad. Bhí sé de nós roimhe sin ar laethanta suite go gcuirtí cúigear clóscríobhaithe chuig an oifig ó mheitheal clóscríobhaithe an Oireachtais chun deachtú a thógáil ó na tuairisceoirí. Tháinig borradh faoin treocht sin nuair a cuireadh an “cosc pósta” ar ceal in 1973 agus iontas na n-iontas, faoin mbliain 1982 taispeántar ó leabhar na ndualgas gur mná a bhí i 14 de na 19 mball den fhoireann tuairiscithe. In 1986, bhí Pat Tierney ar an gcéad bhean a ceapadh mar Eagarthóir ar Dhíospóireachtaí agus mar Phríomh-Thuairisceoir, post a bhí ag ceathrar ban ó shin.

Ualach oibre trom agus uaireanta fada

Bhíodh fadhb seasta le cúrsaí earcaíochta, in imeacht na mblianta, de bharr na n-uaireanta fada ar laethanta suite, gan trácht ar an bpá íseal rud nár mheall mórán daoine i gcomparáid le hobair iriseoireachta, cé gur éirigh le go leor tuairisceoirí parlaiminte an dá thrá a fhreastal. I mí na Bealtaine 1947, mar shampla, chuir Liam Cosgrave, a bheadh ina Thaoiseach níos déanaí, deireadh leis “an nganntanas foirne tuairiscithe” sa Dáil agus thug sé faoi deara, ar na laethanta a mbíodh an dá Theach ina suí, nach mbíodh dóthain acu ann chun tuairisc a thabhairt ar dhíospóireachtaí an dá Theach, chomh maith le cruinnithe Choiste na gCuntas Poiblí a chumhdach. Luaigh sé freisin an tuarastal gránna, an chaoi a bhféadfadh tuairisceoirí poist níos fearr a fháil áit éigin eile agus gur fhág na huaireanta fada oibre agus uaireanta oibre éiginnte nárbh áit dheas é an tOireachtas le dul ag obair ann.

Ar an gcaoi chéanna, nuair a bhí an cás á dhéanamh le haghaidh dálaí feabhsaithe in 1965, luaigh na tuairisceoirí gur chuir obair oíche isteach go mór orthu ar bhonn sóisialta ach luaigh siad freisin go raibh an pá agus na dálaí oibre in Westminster agus in Stormont níos fearr ná mar a bhí san Oireachtas. Bhí sé níos deacra fós iarrthóirí a bhí cáilithe go cuí a aimsiú toisc gur theastaigh daoine freisin ón oifig a bhí ábalta tuairisciú i nGaeilge.

Réiteach sealadach amháin air sin ná nuair a tugadh cead do na tuairisceoirí leanúint ag obair tar éis dóibh aois scoir a bhaint amach agus tugtar ar aird i meamram inmheánach ó 1953 “the establishment has been retained at full strength only by the retention of the Messrs. Cleere beyond the age of 65”. Sna 1960idí agus 1970idí, ba mhinic go gcaití foireann ar scor, lena n-áirítear iar-Eagarthóirí ar nós Robert Kelly, a thabhairt isteach le lámh chúnta a thabhairt, go háirithe nuair a chuaigh an obair i méid de réir mar a mhéadaigh líon na suíonna coistí. Thug foireann ar scor, daoine faoi oiliúint agus clos-scríobhaithe tuairisc ar dhíospóireachtaí an tSeanaid, a bhí ina suí níos minice ó na 1970idí ar aghaidh.

Ó cuireadh deireadh leis an ngearrscríobh, tá tuairisceoirí fós á n-earcú trí chomórtas oscailte tríd an tSeirbhís um Cheapacháin Phoiblí, ina n-iarrtar ar iarrthóirí scrúdú agus agallamh a dhéanamh, agus an rogha acu scrúdú breise a dhéanamh trí Ghaeilge. Tugtar oiliúint ar an láthair, lena n-áirítear nós imeachta parlaiminte agus an stíl tí, mar aon le cúrsaí i gclóscríobh, nuair is gá. Cuireann oifigeach oiliúna earcaithe an lae inniu faoi oiliúint, agus is eagarthóirí cúnta is mó a bhíonn i mbun na hoiliúna sin. Is lá mór a bhíonn sa chéad lá ag tuairisciú i Seomra na Dála i gcónaí d’fhostaí nua.