Cad a dhéanann tuairisceoirí parlaiminte?

Féach ar an Amlíne

Cé a oibríonn in Oifig na nDíospóireachtaí?

Cuimsíonn an fhoireann a chruthaíonn Tuarascáil Oifigiúil Thithe an Oireachtais, Eagarthóir na nDíospóireachtaí agus Príomhthuairisceoir, triúr leas-eagarthóirí, eagarthóirí cúnta, foireann riaracháin agus tuairisceoirí parlaiminte. Déanann an tEagarthóir bainistiú ar na gnóthaí ar fad agus bíonn gach leas-eagarthóir freagrach as tuairisceoireacht sa Dáil, sa Seanad nó sna coistí. Seiceálann na heagarthóirí cúnta an tuarascáil le haghaidh cruinnis agus leanúnachais agus cuireann an fhoireann riaracháin tacaíocht ar fáil trí choistí a logáil agus trí dhíospóireachtaí agus ceisteanna parlaiminte a sheiceáil, a chomhthiomsú, a fhormáidiú agus a fhoilsiú.

Is iad na tuairisceoirí parlaiminte, arb iad an tromlach san fhoireann, a fheictear ag rith de sciurd, peann ina láimh acu, óna ndeasc chuig Seomra na Dála agus Seomra an tSeanaid nó seomraí coiste chun taifead a dhéanamh den té atá ag caint, an méid a deir sé nó sí agus cé leis nó léi a bhfuil sé ag caint. I Seomraí na Dála agus an tSeanaid, suíonn na tuairisceoirí chun tosaigh ag bord i lár an tseomra, an áit is fearr le gach rud a chloisteáil agus a fheiceáil. Nuair a ghlacann siad nótaí, ní hamháin go mbíonn orthu éisteacht go cúramach leis an gcainteoir a bhfuil an micreafón ar siúl aige nó aici, bíonn orthu éisteacht leis na Comhaltaí eile a chuireann leis an bplé ach nach bhfuil an micreafón ar siúl acu. Ní mór dóibh súil a choinneáil ar chomharthaíocht choirp na bpolaiteoirí le tuar a dhéanamh ar cé hé an chéad duine eile a chuirfidh isteach ar an gcaint. Is minic a bhíonn orthu dul i dteagmháil le Comhaltaí le hathfhriotal nó staitisticí a dheimhniú, mar shampla, agus caithfidh siad a chinntiú go mbíonn an fhaisnéis uile a theastaíonn acu sula ritheann siad ar ais chuig a ndeasc le tras-scríobh a dhéanamh ar thaifead na díospóireachta atá díreach cloiste acu.

An cuntas focal ar fhocal ar óráidí í an Tuarascáil Oifigiúil?

Cé nach gcruthaíonn tuairisceoirí parlaiminte cuntas ar imeachtaí parlaiminte atá go hiomlán focal ar fhocal, cruthaíonn siad tuairisc atá focal ar fhocal den chuid is mó. Ní mór dúinn cuimhneamh go mbíonn na cainteoirí is fearr ag snagaireacht ó am go chéile nó caitheann siad abairtí san aer agus iad leathbhealach tríothu nuair a thagann smaoineamh eile nó bealach níos fearr leis an bpointe a chur in iúl chucu. Is gnáth-chaint í seo ach ní bhíonn sé éasca ciall a bhaint aisti nuair a chuirtear i scríbhinn í. Ós rud é go gcruthaítear an Tuarascáil Oifigiúil do lucht léitheoireachta agus ní do lucht éisteachta, lena n-áirítear an pobal, na meáin agus staraithe, féadann tuairisceoirí in Oifig na nDíospóireachtaí eagarthóireacht bheag a dhéanamh ar óráidí le hearráidí soiléire a cheartú, le gramadach agus comhréir a sheiceáil agus d’fhonn tús abairtí nár críochnaíodh agus iomarcaíochtaí ó bhéal a d’fhágfadh cuntas focal ar fhocal deacair a léamh, a fhágáil ar lár gan aon chuid den chiall a chailleadh.

B’ionann sampla de fhrása iomarcach agus, “Ba mhaith liom a chur ar thaifead an Tí”. Ós rud é go mbíonn gach rud a deirtear le linn an tseisiúin phoiblí ar thaifead an Tí, meastar nach bhfuil aon ghá leis an bhfrása seo agus fágtar ar lár de ghnáth é. Ar an gcaoi chéanna, d’fhéadfadh sé go ndéanfaí frása a bhfuil focail iomarcacha ann, cuir i gcás “mo thuairim phearsanta féin”, a athrú go “mo thuairim féin”. Maidir le plé ina bhfiosraíonn an Cathaoirleach faoi stádas rúin agus ina bhfoghlaimíonn sé gur comhaontaíodh ar fhoclaíocht, déantar é seo a thaifeadadh mar “Cuireadh an cheist agus comhaontaíodh uirthi.”

Déantar earráidí sa teanga a cheartú áit nach mbíonn coimhlint ann le cuspóir an chainteora. Ní athraítear ciall na habairte ar chor ar bith, ach déantar gach iarracht stíl cainte agus spiorad an Chomhalta a chur in iúl, chomh maith leis na focail a deirtear, le linn gach díospóireachta. Déantar earráidí soiléire, cuir i gcás, dá n-úsáidfeadh Comhalta “appraise” an Bhéarla nuair is “apprise” a bhí ar intinn aige nó aici, a cheartú chomh maith.

Leabhar stíle an eagarthóra don Dáil

Conspóid agus ceartúcháin - Oifig na nDíospóireachtaí agus an stíl tí

Ach ní gan chonspóid i gcónaí, áfach, a bhíonn gnás seo na dtuairisceoirí parlaiminte tuarascálacha a chruthú nach bhfuil “go hiomlán focal ar fhocal”. Mar shampla, i Mí na Nollag 2005, chuir an t-iar-Teachta Pat Rabbitte a dhíomá in iúl maidir leis “an gcineál teanga nua atá á triail sa Teach seo” ag an Taoiseach ag an am sin, dúirt sé go ndeachaigh Oifig na nDíospóireachtaí “i bhfad thar shnas a chur ar an mBéarla”. Mar sin féin, nuair nach gcreideann Comhaltaí na dTithe agus finnéithe a labhraíonn os comhair coistí go léiríonn an tuarascáil a gcuid ráiteas i gceart nó má tá earráid ann sa tras-scríobh, féadann siad teagmháil a dhéanamh le hOifig na nDíospóireachtaí chun ceartúcháin a iarraidh, ach ní bhíonn siad i dteideal téacs a chur leis an tuarascáil nó a bhaint de a d’athródh a brí.

D’fhonn an leanúnachas a chinntiú agus an Tuarascáil Oifigiúil á cur le chéile, cloíonn tuairisceoirí parlaiminte le stíl tí, atá ar fáil i Leabhar Eagarthóra na hoifige. Tá leagtha amach sa Leabhar Eagarthóra oifigiúil sraith gnásanna stíle a bhaineann le réimse leathan d’ábhair, lena n-áirítear gramadach, comhréir, clóghrafaíocht, iomarcaíocht focal, litriú, ainmníocht agus foclaíocht na nósanna imeachta parlaiminte. Athraítear an stíl tí go minic d’fhonn nósanna teanga comhaimseartha agus topaicí éagsúla atá san fhaisean a léiriú. Sampla amháin den stíl tí ná gurb iondúil go ndéantar óráidí a thuairisciú mar a bheifí tar éis iad a dhéanamh go díreach tríd an gCathaoirleach.

Cé gur féidir leis an gCathaoirleach a chur síos do roinnt líomhaintí nó focail go bhfuil siad neamhpharlaiminteach, ní éilíonn an stíl tí go bhfágfaí ar lár iad más rud é gur dúradh sna Tithe nó ag cruinnithe coistí iad. Tá cosc, de réir Salient Rulings of the Chair, ar fhocail a úsáid a measann an Cathaoirleach iad a bheith maslach más dírithe ar Chomhalta eile atá siad, mar shampla, “rúscaire”, “dailtín sráide” agus “bréagadóir”, ach coinnítear na focail seo sa Tuarascáil Oifigiúil má bhaintear úsáid astu. Is dócha gurb é an sampla is cáiliúla d’úsáid teanga “neamhpharlaimintí” atá le fáil sa Tuarascáil Oifigiúil ná an mhír ó Mhí na Nollag 2009, nuair a dúirt Paul Gogharty, a bhí ina Teachta ag an am sin, an méid seo a leanas le comhghleacaí: “I gcead duit, agus maith dom an teanga neamhpharlaiminteach, focáil leat, a Theachta Stagg. Focáil leat."

Gach rud a shoiléiriú

Anuas ar an bhfocal labhartha a thras-scríobh de réir na stíle tí, ní mór do thuairisceoirí parlaiminte a bheith an-eolach ar an teanga fhoirmiúil theicniúil a úsáidtear chun breithniú a dhéanamh ar Bhillí, ar rúin agus ar chúrsaí eile. Is í seo teanga na nósanna imeachta parlaiminte. Ba chóir do thuairisceoirí foclaíocht nós imeachta, rúin agus leasuithe beartaithe ar an reachtaíocht a chur isteach mar aon leis an bhfocal labhartha a thras-scríobh.

Bíonn ar thuairisceoirí eolas maith a bheith acu ar ghnóthaí poiblí, idir ghnóthaí náisiúnta agus ghnóthaí idirnáisiúnta. Le go mbíonn cur amach acu ar chomhthéacs agus brí, ní mór dóibh a bheith in ann tagairtí a dhéanann na Comhaltaí ar réimse leathan d’ábhair, pé acu a bhaineann siad le cúrsaí polaitiúla, staire, airgeadais, tíreolaíochta nó teicniúla, a aithint agus a thuiscint. Lena dheimhniú go dtuigtear díospóireachtaí ar ábhair speisialaithe agus ar ábhair theicniúla, ní mór don tuairisceoir a chinntiú go mbíonn an tuarascáil soiléir inléite agus go dtugtar sainmhíniú ar acrainmneacha doiléire, mar shampla. Ar deireadh, ós rud é go bhféadann Comhaltaí Gaeilge nó Béarla a úsáid, ní mór grúpa tuairisceoirí a bheith ann chomh maith a bhfuil Gaeilge ar a dtoil acu.

An gcailltear aon rud ar phár?

Is dúshlán í an focal labhartha a athrú ina scríbhinn nuair a bhaineann gné láidir mhothúchánach, fhísiúil nó neamhlabhartha leis na himeachtaí a thiteann amach sna Seomraí. Ó am go ham, agus iad ag sárú na mBuan-Orduithe, rinne Comhaltaí rudaí éagsúla a thaispeáint sna Seomraí, lena n-áirítear táirgí talmhaíochta, dramhphlaisteach agus uisce salach. Bíonn ar na tuairisceoirí é seo a léiriú sa Tuarascáil Oifigiúil chomh maith agus is féidir leo.

An Teachta Richard Boyd Barrett ag léiriú an “dab”

Ós rud é gur cumarsáid neamhbhriathartha í cuid mhaith den chumarsáid a dhéantar, bíonn dúshláin ag baint chomh maith le comharthaíocht choirp, gothaí agus geáitsíocht. Murach sin, bheadh na nithe seo caillte ag an léitheoir. Tharla sampla den chineál cumarsáide seo le déanaí i mí Iúil 2016 nuair a rinne an Teachta Richard Boyd Barrett léiriú ar an “dab”, ar comhartha láimhe é, dar leis, a úsáideann daoine óga le rud éigin dearfach a chur in iúl. Léirigh sé an comhartha don Teach tar éis dó an méid seo a leanas a rá leis an Aire Stáit, “Níl a fhios agam an bhfaca tú riamh é. Is mar sin a dhéantar é.” Ós rud é nach bpléann an Tuarascáil Oifigiúil ach leis an bhfocal labhartha amháin, níl aon taifead ann go ndearnadh an comhartha. Seo a leanas atá le léamh sa Tuarascáil Oifigiúil:

D’fhiafraigh roinnt daoine óga díom cad a dhéanaimid anseo sa Dáil agus an bhfuil aon bharúil againn ar an méid atá ag tarlú. D’iarr siad orm roinnt teanga sráide a úsáid. Nuair atá leanaí ag iarraidh ráiteas dearfach a dhéanamh ar an tsráid, déanann siad rud a gcuirtear “dab” air. Níl a fhios agam an bhfuil a fhios ag an Aire Stáit cad é an rud atá ann. Níl a fhios agam cad é an chiall atá leis, ach ní mór dúinn a fhoghlaim cad é an chiall atá leis, cad air a mbíonn na daoine óga ag caint, cé na nithe atá tábhachtach dóibh agus cad, dar leo, is gníomhaíocht dhearfach ann.

 

Sa chás seo, ní léirítear comhartha an Teachta mar is ceart ach amháin san fhíseán a craoladh ar an teilifís. Chuige seo, cuireann craoladh na n-imeachtaí go mór leis an tuarascáil.

Cé gur tháinig athrú mór ar choinníollacha oibre agus ar an teicneolaíocht ó bunaíodh an Stát, tá ról Oifig na nDíospóireachtaí fanta mórán mar an gcéanna, mar atá, taifead údarásach neamhchlaonta scríofa ar na himeachtaí poiblí a thiteann amach i dTithe an Oireachtais a chruthú.

Ábhar spéise eile

Oifig na nDíospóireachtaí

Foireann Oifig na nDíospóireachtaí

Ó 1922 i leith, ba thuairisceoirí parlaiminte, eagarthóirí, foireann riaracháin agus, níos túisce ná sin, clos-chlóscríobhaithe a ghlac deachtú ó na tuairisceoirí, a bhí i mbun na hoibre ar an Tuarascáil Oifigiúil a chuir Oifig na nDíospóireachtaí le chéile.

Léigh níos mó

Oifig na nDíospóireachtaí

Parlaimint réabhlóideach a thuairisciú

Cé nár ghnách tuairiscí oifigiúla fíor-ama a dhéanamh ar imeachtaí sa Chéad Dáil lena linn, ba mhaith ab eol dá Comhaltaí agus dá hoifigigh an tábhacht a bhain lena cuid oibre a fhógairt agus béim a leagan ar a dlisteanacht sa bhaile agus thar lear.

Léigh níos mó

Oifig na nDíospóireachtaí

An Tuarascáil Oifigiúil a chur i dtoll a chéile i ré Theicneolaíocht na Faisnéise

Tar éis do thuairisceoirí athrú mór a dhéanamh in 1992, nuair a thosaigh siad ag tras-scríobh a gcuid téiceanna féin ba ghearr go raibh teicneolaíocht na faisnéise ag déanamh ar Oifig na nDíospóireachtaí agus é thar am aige ar ndóigh.

Léigh níos mó